Aile konutu şerhi, eşlerin ortak yaşam alanlarını korumak amacıyla getirilen hukuki bir güvencedir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi kapsamında düzenlenmiş olup, malik olan eşin diğer eşin izni olmadan evi satmasını, devretmesini veya ipotek ettirmesini engeller. Bu şerh, aile bireylerinin barınma hakkını güvence altına alır ve özellikle boşanma veya mal paylaşımı süreçlerinde eşlerin mağduriyetini önler. Evlilik birliğinin devamlılığını sağlamak ve eşlerin konut üzerindeki haklarını korumak için büyük önem taşır.
Bu şerh yalnızca malik olan eşin adına kayıtlı taşınmazlar için uygulanabilir. Başka bir kişinin mülkiyetinde olan taşınmazlara şerh konulamaz. Ancak kira sözleşmesiyle oturulan evlerde, sözleşmenin tarafı olmayan eşin rızası olmadan kira sözleşmesi feshedilemez.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?
Malik olmayan eş tarafından tapu müdürlüğüne veya mahkemeye başvurularak konulabilir. İşlem ücretsizdir ve başvuru için aşağıdaki belgeler gereklidir:
- Nüfus cüzdanı veya pasaport
- Evlilik cüzdanı veya nüfus kayıt örneği
- Muhtarlıktan alınmış aile konutu belgesi
- Tapu belgesi
- Şerh talebini içeren dilekçe
Tapu müdürlüğü, gerekli incelemeyi yaptıktan sonra şerhi tapu siciline işler. Malik eşin rızası aranmaksızın bu işlem gerçekleştirilebilir. Eğer malik olan eş şerhi engellemek isterse, mahkemeye başvurarak itirazda bulunabilir. Mahkeme, başvuruyu değerlendirerek taşınmazın aile konutu olup olmadığını inceler ve şerhin konulup konulamayacağına karar verir.
Aile Konutu Şerhi Hangi Hallerde Kaldırılır?
Aile konutu şerhi süresiz değildir ve belirli durumlarda kaldırılabilir:
- Evliliğin sona ermesi: Boşanma kararı kesinleştikten sonra şerh kaldırılabilir.
- Taşınmazın niteliğinin değişmesi: Aile başka bir konuta taşınmışsa veya konut başka bir amaçla kullanılıyorsa şerh kaldırılabilir.
- Mahkeme kararı: Haklı bir sebep gösterildiğinde mahkeme kararıyla şerh sicilden silinebilir.
Tapu sicili müdürlüğü, evlilik sona erdiğinde şerhi otomatik olarak kaldırmaz. Malik veya malik olmayan eşin başvuru yapması gerekmektedir. Ayrıca şerhin kaldırılması için aile konutu vasfının kaybolduğunun ispat edilmesi gerekir. Örneğin, taraflar farklı adreslerde ikamet etmeye başlamışsa, yeni ikametgah belgeleri sunularak şerhin kaldırılması talep edilebilir.
Aile Konutu Şerhi Olan Ev Satılabilir Mi?
Aile konutu şerhi bulunan bir taşınmazın satışı için malik olmayan eşin rızası gereklidir. Eğer rıza yoksa, tapu devri geçersiz sayılabilir ve malik olmayan eş tapu iptal ve tescil davası açabilir. Satışın geçerli olabilmesi için şu yollar izlenebilir:
- Eşin noter onaylı rızası alınarak satış yapılabilir.
- Mahkeme kararıyla satışa izin verilebilir.
Şerh konulmuş bir taşınmazın alıcısı, bu durumu bilerek işlem yapacağından iyi niyet iddiasında bulunamaz. Ayrıca, taşınmazın devredildiği kişi satışın geçersiz olduğunu öğrenirse, taşınmazı tekrar eski malik adına kaydettirmek zorunda kalabilir.
Aile Konutu Şerhi ve İpotek
Aile konutu şerhi bulunan bir taşınmaz için malik olan eş, diğer eşin rızası olmadan ipotek tesis edemez. Bankalar, ipotek işlemi yapmadan önce şerh kontrolü yaparak malik olmayan eşin yazılı iznini talep eder. Bu sayede, taşınmazın aile birliği için güvence altına alınması sağlanır. Eğer malik olan eş, eşinin rızası olmadan ipotek tesis ederse, diğer eş ipoteğin kaldırılması için dava açabilir.
İpotek altına alınan aile konutları için borcun ödenmemesi durumunda icra takibi başlatılabilir. Ancak bu süreçte, şerhi olan taşınmazlarda mahkemeler, malik olmayan eşin korunmasını sağlamak amacıyla ek incelemelerde bulunabilir.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Kaldırılır?
Şerhin kaldırılması için malik veya malik olmayan eşin tapu müdürlüğüne ya da mahkemeye başvurması gerekmektedir. Gerekli belgeler şunlardır:
- Boşanma kararının kesinleştiğini gösteren mahkeme kararı
- Yeni ikametgah adresini gösteren belge
- Şerhin kaldırılmasını talep eden dilekçe
Mahkemeye başvurularak şerhin kaldırılması talep edilebilir ve gerekli incelemeler yapıldıktan sonra tapu sicilinden silinir. Ancak mahkeme, aile konutu şerhini kaldırmadan önce tarafların gerçekten taşınmazın aile konutu niteliğini kaybedip kaybetmediğini araştırır. Bu nedenle, başvuru sürecinde taşınmazın yeni kullanım durumunu gösteren ek belgelerin sunulması önemlidir.
Sonuç
Aile konutu şerhi, eşlerin ortak yaşam alanlarını koruyan önemli bir hukuki mekanizmadır. Bu şerh sayesinde, aile bireylerinin barınma hakkı güvence altına alınmakta ve haksız tasarrufların önüne geçilmektedir. Malik olmayan eşin haklarını koruyarak, aile birliğinin devamlılığını sağlayan bu düzenleme, hukuki süreçlerde büyük önem taşır. Aile konutu şerhi koyma veya kaldırma sürecinde, gerekli prosedürlerin eksiksiz yerine getirilmesi için dikkatli olunmalıdır. Hukuki destek almak, olası hak kayıplarının önüne geçmek açısından faydalıdır.
Aile konutu şerhi, eşlerin ortak yaşam alanlarını koruyan önemli bir hukuki güvencedir. Malik olan eş, diğer eşin izni olmadan evi satamaz veya ipotek ettiremez. Şerhin konulması ve kaldırılması belirli şartlara bağlıdır, bu nedenle hak kaybı yaşamamak için sürecin bir avukat ile yürütülmesi önerilir. Konuyla ilgili detaylı bilgi almak ve hukuki destek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Çocukların barınma hakkını koruyarak onların yaşadığı ortamın değişmesini engeller ve aile bütünlüğünü destekler.
İlgili yazılar:
