Elektronik Kelepçe Nedir?
Elektronik kelepçe, şüpheli, sanık veya hükümlülerin belirli bir alan içinde denetlenmesini sağlayan bir kontrol mekanizmasıdır. Hukuk sisteminde adli kontrol ve infaz süreçlerinde kullanılan elektronik kelepçe, kişinin belirlenen sınırları ihlal edip etmediğini izlemek için geliştirilmiş bir teknolojidir.
Dijital takip cihazı, özellikle denetimli serbestlik, ev hapsi ve 6284 sayılı kanun kapsamında mağdurların korunması amacıyla sıkça kullanılmaktadır. Bu sistem sayesinde kişilerin özgürlüğü tamamen kısıtlanmadan, hukuki kontrol altında tutulmaları sağlanır.
- Elektronik kelepçe, özellikle 6284 sayılı kanun kapsamında koruma tedbiri olarak uygulanmaktadır. Ancak bazı durumlarda mahkemeler hapis cezasının ertelenmesi kararı da verebilmektedir.
- Elektronik kelepçe ile cezanın infaz süreci denetimli serbestlik ile devam edebilir.
Elektronik Kelepçe Takma Süreci Nasıl İşler?
Dijital takip cihazı takılması süreci, hukuki prosedürlerin tamamlanmasının ardından belirli yetkililer tarafından uygulanır. Dijital takip cihazı uygulaması, suçun niteliğine ve mahkeme kararına göre farklı aşamalarda gerçekleşebilir. Kelepçe takılması genellikle adli kontrol, denetimli serbestlik, ev hapsi veya 6284 sayılı kanun kapsamında şiddet mağdurlarını koruma amaçlı olarak uygulanır.
Bu sürecin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi için teknik ve hukuki prosedürlerin eksiksiz yerine getirilmesi gerekmektedir.
Elektronik kelepçe takma sürecinde aşağıdaki adımlar izlenir:
- Mahkeme Kararı: Öncelikle, kişinin elektronik kelepçe ile denetlenmesine dair bir mahkeme kararı alınmalıdır. Sulh ceza hakimliği, ceza mahkemesi veya infaz hakimliği bu kararı verebilir.
- Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’nün Görevlendirilmesi: Mahkeme kararı sonrası ilgili denetimli serbestlik birimi elektronik kelepçe uygulaması için süreci başlatır.
- Kelepçenin Takılması: Yetkililer tarafından kişinin ayak bileğine veya bileğine dijital takip cihazı takılır. Takılan cihaz anlık konum takibi yapacak şekilde programlanır.
- Cihazın Test Edilmesi: Dijital takip cihazı, sinyal gönderme ve takip sistemlerinin düzgün çalıştığından emin olunarak test edilir.
- Kullanıcının Bilgilendirilmesi: Kelepçe takılan kişi, kurallar hakkında bilgilendirilir. Belirlenen bölge dışına çıkmaması gerektiği, aksi takdirde yaptırımlarla karşılaşacağı kendisine anlatılır.
Bu süreçte, elektronik kelepçenin etkin çalışması için GPS sinyalinin sürekli aktif olması ve cihazın düzenli olarak şarj edilmesi gerekmektedir.
Elektronik Kelepçe Çalışma Prensibi
Elektronik kelepçe, GPS (Küresel Konumlama Sistemi) ve radyo frekansı (RF) teknolojisi kullanılarak çalışır. Cihaz, kullanıcının konumunu sürekli olarak izleyerek belirlenen alan dışına çıkıp çıkmadığını kontrol eder. Kolluk kuvvetleri ve yetkili birimler tarafından anlık olarak takip edilen bu sistem, herhangi bir ihlal tespit ettiğinde otomatik olarak uyarı verir ve ihlal kayıt altına alınır.
- GPS Takibi: Kelepçe, kişinin bulunduğu konumu uydu bağlantıları aracılığıyla belirler. Mahkeme tarafından tanımlanan güvenli bölgenin dışına çıkılması durumunda, sistem ihlal tespit eder ve güvenlik birimlerini bilgilendirir.
- Radyo Frekansı Takibi: Daha kısa mesafeli takip sistemlerinde, belirlenen bölge içinde bir sinyal alıcısı bulunur. Kişi belirlenen sınırları ihlal ederse, alıcı sinyal kaybı yaşar ve ihlal kaydedilir.
- Veri Aktarımı: Cihaz tarafından toplanan konum bilgileri, yetkili birimlere anlık olarak iletilir. Elektronik izleme merkezleri, herhangi bir ihlali tespit ettiklerinde hızlı bir şekilde kolluk kuvvetlerini harekete geçirir.
Dijital Takip Cihazı Nasıl Kullanılır?
Dijital takip cihazı gibi dijital takip cihazları da denetimli serbestlik kapsamında ya da belirli adli kontrol tedbirleri çerçevesinde kullanılmaktadır. Genellikle bileğe veya ayak bileğine takılan bu cihazlar, kişinin belirlenen alan dışına çıkması durumunda sistem tarafından algılanarak yetkililere bildirim gönderir.
Dijital Takip Cihazlarının Temel Fonksiyonları
Dijital takip cihazları, güvenlik ve denetim amacıyla kullanılan gelişmiş izleme sistemleridir. Özellikle adli kontrol, denetimli serbestlik ve koruma tedbirleri kapsamında kullanılan bu cihazlar, yetkililerin kişinin konumunu ve hareketlerini anlık olarak takip etmesine olanak tanır.
Anlık Konum Takibi
Dijital takip cihazları, kullanıcının belirlenen güvenli bölgede olup olmadığını sürekli olarak izler.
- GPS ve radyo frekansı teknolojileri ile anlık konum bilgisi sağlar.
- Kullanıcının mahkeme veya güvenlik birimleri tarafından belirlenen alan içerisinde kalmasını denetler.
- Yetkililer, kişinin konum geçmişini inceleyerek ihlalleri tespit edebilir.
Bu özellik, özellikle 6284 sayılı kanun kapsamında şiddet mağdurlarını koruma amaçlı uygulamalarda önemli bir güvenlik unsuru olarak öne çıkmaktadır.
Otomatik Alarm Sistemi
Dijital takip cihazları, belirlenen alan dışına çıkıldığında veya cihazın izinsiz müdahaleye uğradığında anında alarm vererek yetkilileri bilgilendirir.
- Bölge ihlali durumunda, sinyal sistemleri yetkililere anlık bildirim gönderir.
- Cihazın çıkarılması veya zarar görmesi durumunda, alarm sistemi otomatik olarak devreye girer.
- Mağdurları koruma amacıyla kullanılan sistemlerde, fail mağdura yaklaşmaya çalıştığında güvenlik güçleri hızla müdahale edebilir.
Bu sistem, özellikle denetimli serbestlik ve ev hapsi gibi uygulamalarda kişinin belirlenen kurallara uymasını sağlamak için etkin bir şekilde kullanılmaktadır.
Yüksek Hassasiyetli İzleme
Dijital takip cihazları, GPS teknolojisi sayesinde kişinin hareketlerini metre hassasiyetinde takip edebilir.
- Hassas konum belirleme özelliği sayesinde, kişinin tam olarak hangi noktada bulunduğu detaylı şekilde tespit edilebilir.
- Harita üzerinden canlı takip edilerek, belirlenen alanlara giriş-çıkış hareketleri kaydedilir.
- Geçmişe dönük hareket kayıtları incelenerek ihlal geçmişi analiz edilebilir.
Bu özellikler, mahkemeler ve infaz kurumları tarafından kişinin yasal çerçevede hareket edip etmediğini denetlemek amacıyla kullanılmaktadır.
Dijital takip cihazları, elektronik kelepçe sistemleriyle entegre çalışarak adli kontrol süreçlerinde, güvenlik güçlerinin etkin denetim sağlamasına yardımcı olur. Bu teknolojiler, hem kamu güvenliğini artırmayı hem de suç mağdurlarını korumayı hedefleyen önemli bir izleme sistemidir.
6284 Sayılı Kanun Kapsamında Elektronik Kelepçe Kullanımı
6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında, özellikle şiddet mağdurlarını korumak için elektronik kelepçe tedbiri uygulanmaktadır.
Bu uygulama, şiddet faili olan kişinin mağdura belirlenen mesafeden fazla yaklaşmasını engellemek için geliştirilmiş özel bir izleme sistemidir.
Mahkeme tarafından belirlenen mesafe ihlal edilirse:
- Kolluk kuvvetleri anında bilgilendirilir.
- Failin belirlenen bölgeye girdiği tespit edilirse uyarı sinyali verilir.
- İhlalin derecesine bağlı olarak kişiye hapis cezası veya başka yaptırımlar uygulanabilir.
Bu sistem, şiddet mağdurlarını koruma altına almak ve olası ihlalleri önlemek amacıyla son yıllarda daha yaygın şekilde kullanılmaktadır.
Elektronik Kelepçe Hangi Durumlarda Kullanılır?
Elektronik kelepçe, hukuki süreçlerde bireylerin belirli alanlarda denetim altında tutulmasını sağlayan bir sistemdir. Şüpheli, sanık veya hükümlülerin belirlenen sınırları aşmaması için kullanılan bu teknoloji, güvenlik önlemlerinin güçlendirilmesine yardımcı olmaktadır. Mahkemeler tarafından verilen adli kontrol, denetimli serbestlik ve ev hapsi gibi kararların uygulanmasını sağlayan dijital takip cihazı, kamu güvenliği açısından da kritik bir rol oynamaktadır.
Bu sistem, hem suçun tekrarlanmasını önlemek hem de mağdurların korunmasını sağlamak amacıyla çeşitli hukuki çerçevelerde kullanılmaktadır. Aşağıda, elektronik kelepçe uygulamasının hangi durumlarda kullanıldığı detaylı bir şekilde açıklanmıştır.
Adli Kontrol Tedbiri
Adli kontrol, tutuklama yerine sanık veya şüpheliye alternatif bir denetim mekanizması uygulanmasını sağlayan hukuki bir tedbirdir. Mahkeme, tutuklamaya gerek duyulmayan ancak kontrol altında tutulması gereken kişiler için elektronik kelepçe kullanımına karar verebilir.
- Şüpheli veya sanığın kaçma ihtimalinin bulunması.
- Delilleri karartma, yok etme veya tanık üzerinde baskı kurma riskinin olması.
- Belirli bir bölgede kalma veya belirlenen alanın dışına çıkmama zorunluluğunun getirilmesi.
Adli kontrol süresi boyunca dijital takip cihazı takılan kişiler, mahkemenin belirlediği kurallara uygun hareket etmek zorundadır. Aksi takdirde, denetim ihlali olarak değerlendirilir ve daha ağır yaptırımlar uygulanabilir.
Denetimli Serbestlik Kapsamında Kullanımı
Denetimli serbestlik, hükümlülerin cezaevi dışında, belirlenen kurallar çerçevesinde özgürlüklerinin kısıtlanması anlamına gelir. Dijital takip cihazı, denetimli serbestlik altındaki kişilerin belirlenen alanlarda kontrol altında tutulmasını sağlamak için kullanılmaktadır.
- Cezaevinde belirli bir süre kalan kişilerin tahliye sonrasında izlenmesi.
- Hükümlünün topluma uyum sürecini desteklemek için belirlenen bölgelerde kalmasının sağlanması.
- Kamu düzenini tehdit edebilecek kişilerin belirlenen sınırlar içinde hareket etmelerinin sağlanması.
Bu süreçte mahkeme, kişinin elektronik kelepçe ile denetlenmesini ve belirlenen alanlarda kalmasını zorunlu hale getirebilir. Hükümlü, bu sınırlamaları ihlal ederse denetimli serbestlik iptal edilebilir ve kişi tekrar cezaevine gönderilebilir.
Ev Hapsi Uygulaması
Ev hapsi, mahkeme tarafından belirlenen bir kişinin özgürlüğünün kısıtlanarak yalnızca konutunda kalmasına izin verilmesi anlamına gelir. Elektronik kelepçe, bu kararın uygulanmasını sağlamak için etkili bir araç olarak kullanılmaktadır.
- Şüpheli veya sanığın belirli bir süre boyunca evinde kalmasının zorunlu hale getirilmesi.
- Belirlenen konutun dışına çıkma yasağının ihlal edilmesini önlemek.
- Şartlı tahliye edilen veya denetimli serbestlikten yararlanan kişilerin takibinin yapılması.
Dijital takip cihazı sayesinde, ev hapsi kararı verilen kişilerin belirlenen sınırları aşması engellenir ve yetkililer ihlaller konusunda anında bilgilendirilir.
6284 Sayılı Kanun Kapsamında Şiddet Mağdurlarını Koruma Amaçlı Kullanımı
6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında, mağdurların korunması amacıyla mahkemeler tarafından uzaklaştırma ve elektronik kelepçe uygulamaları devreye sokulmaktadır.
- Kadına yönelik şiddet veya aile içi şiddet vakalarında failin mağdura yaklaşmasını engellemek.
- Failin belirlenen mesafe içinde mağdura veya belirlenen bölgelere gitmesini engellemek.
- Olası bir ihlal durumunda yetkililerin anında müdahale edebilmesi.
Dijital takip cihazı mesafesi, mahkeme tarafından belirlenir ve genellikle 100 ila 500 metre arasında değişebilir. Eğer fail belirlenen mesafeyi aşarsa, güvenlik güçleri hızla harekete geçerek duruma müdahale eder.
Şartlı Tahliye ve Koşullu Salıverme Durumlarında Kullanımı
Şartlı tahliye, mahkemenin belirlediği koşullar çerçevesinde hükümlünün cezasının kalan kısmını cezaevi dışında tamamlamasına olanak tanır. Ancak, kişinin belirli kurallara uyması ve ihlal yapmaması gerekmektedir. Elektronik kelepçe, bu süreçte hükümlünün denetim altında tutulmasını sağlamak için kullanılmaktadır.
- Şartlı tahliye edilen hükümlülerin toplum içinde denetim altında tutulması.
- Belirlenen sınırların dışına çıkmasını önlemek.
- Koşullu salıverme şartlarını ihlal edip etmediğinin takip edilmesi.
Hükümlü, şartlı tahliye süresince elektronik kelepçe ile izlenir ve belirlenen alanlarda kalması zorunlu hale getirilir. Eğer bu sınırlar ihlal edilirse, hükümlü tekrar cezaevine gönderilebilir.
Cinsel Suçlar ve Çocuklara Karşı İşlenen Suçlarda Kullanımı
Cinsel suçlar veya çocuk istismarı gibi suçlardan mahkum olan kişilerin belirlenen bölgelerden uzak durmalarını sağlamak için elektronik kelepçe kullanılır. Bu sistem, mağdurun güvenliğini sağlamak ve suçun tekrarlanmasını önlemek için uygulanmaktadır.
- Cinsel suçlardan hüküm giymiş kişilerin mağdurun bulunduğu bölgelere yaklaşmasını önlemek.
- Çocuk istismarı suçlarından mahkum olan kişilerin belirli okullara, parklara veya çocukların bulunduğu alanlara girmesini engellemek.
- Mahkemenin belirlediği uzaklaştırma kararlarının uygulanmasını sağlamak.
Bu uygulama sayesinde, mağdurların güvenliği artırılmakta ve toplumda huzurun korunması hedeflenmektedir.
Elektronik Kelepçe ile Ev Hapsi Arasındaki Farklar Nelerdir?
Elektronik kelepçe ve ev hapsi genellikle aynı uygulamaymış gibi algılansa da, bu iki kavram arasında önemli farklar bulunmaktadır. Dijital takip cihazı, belirli suçlardan hüküm giymiş ya da adli kontrol altına alınmış kişilerin denetlenmesini sağlarken, ev hapsi kişinin sadece belirlenen konut içerisinde kalmasını zorunlu kılan bir ceza veya adli tedbirdir.
Ev Hapsi ve Elektronik Kelepçenin Temel Farkları:
-
Ev Hapsi:
- Mahkeme tarafından verilen bir adli kontrol tedbiridir.
- Kişi belirlenen konut içinde kalmak zorundadır.
- Dijital takip cihazı olmadan da uygulanabilir, ancak çoğunlukla elektronik kelepçe ile takip edilir.
- Çıkış izinleri mahkeme tarafından özel durumlara göre belirlenebilir.
-
Elektronik Kelepçe:
- Şüpheli, sanık veya hükümlünün belirli bir bölgeden ayrılmaması için takılan bir takip cihazıdır.
- Konutla sınırlı değildir; belirli bir şehir, ilçe veya mağdurun bulunduğu bölgeyi kapsayabilir.
- GPS ve radyo sinyalleri ile takip edilir ve bölge ihlali halinde uyarı gönderir.
- Ev hapsine ek olarak, uzaklaştırma kararlarında da kullanılabilir.
Ev hapsi, tamamen konut içerisinde kalma zorunluluğu getirirken, elektronik kelepçe daha geniş alanlarda belirli kurallar çerçevesinde hareket serbestliği sağlayabilir.
Elektronik Kelepçe Uygulamalarının Önemi
Elektronik kelepçe, suçluların, şüphelilerin ve denetimli serbestlikten yararlanan kişilerin kontrol altında tutulmasını sağlamak için önemli bir güvenlik aracıdır. Mahkemeler tarafından verilen uzaklaştırma, ev hapsi ve denetimli serbestlik kararlarının ihlal edilmesini önleyen bu sistem, kamu düzeninin korunmasına büyük katkı sağlamaktadır.
Özellikle kadına yönelik şiddet, cinsel suçlar ve şartlı tahliye süreçlerinde dijital takip cihazı kullanımı, mağdurların korunmasını ve suç oranlarının düşürülmesini sağlamaktadır. Mahkeme kararlarına uyumun sağlanması ve toplum güvenliğinin artırılması açısından bu sistemin etkin bir şekilde kullanılması büyük önem taşımaktadır.
Elektronik Kelepçe Mesafesi Ne Kadardır?
Elektronik kelepçe mesafesi, suçun niteliğine ve mahkeme kararına bağlı olarak belirlenir. Özellikle 6284 sayılı kanun kapsamında uzaklaştırma kararı verilen kişiler için belirlenen mesafe sınırları değişebilir. Bu mesafe, mağdurun güvenliğini sağlamak amacıyla 100 metre ile 500 metre arasında belirlenirken, bazı ağır vakalarda 1 kilometreye kadar çıkabilir.
Dijital takip cihazında kullanılan GPS ve radyo frekansı teknolojileri sayesinde, kişinin belirlenen alan içerisinde olup olmadığı sürekli olarak takip edilir. Eğer fail belirlenen mesafeyi ihlal ederse, sistem yetkililere anında bildirim gönderir ve kolluk kuvvetleri hızla müdahale eder.
Dijital takip cihazının uygulanabileceği mesafe sınırları şu şekilde belirlenir:
-
Şiddet mağdurlarının korunması (6284 sayılı kanun kapsamında)
- Mağdura yaklaşmama mesafesi 100-500 metre olarak belirlenebilir.
- Ağır tehlike arz eden durumlarda mesafe 1 kilometreye kadar çıkabilir.
- Mağdurun yaşadığı yer, işyeri veya sıklıkla bulunduğu bölgeler koruma altına alınabilir.
- Mesafe ihlal edilirse kolluk kuvvetleri anında müdahale eder.
-
Ev hapsi ve denetimli serbestlik uygulamalarında
- Kişinin belirli bir alan dışına çıkmasını engellemek için uygulanır.
- Ev hapsinde kişi yalnızca belirlenen konutta kalabilir ve bu sınırı ihlal edemez.
- Denetimli serbestlik kapsamında kişinin belli bir şehir, ilçe veya bölge sınırlarını aşmaması gerekir.
-
Cinsel suçlar ve çocuklara karşı işlenen suçlar için
- Failin mağdura ve belirli yerlere yaklaşmasını engellemek amacıyla uygulanır.
- Çocukların bulunduğu okullar, parklar veya diğer hassas alanlar için daha geniş mesafe sınırları belirlenebilir.
Elektronik kelepçe mesafesi, mahkeme tarafından belirlenen sınırların aşılması durumunda anlık bildirim sistemi ile ihlali yetkililere bildirir. Böylece mağdurun güvenliği sağlanır ve failin yasağı ihlal etmesinin önüne geçilir.
Elektronik Kelepçe Süresi Ne Kadardır?
Elektronik kelepçenin uygulanma süresi, kişinin hukuki durumuna ve mahkeme kararına göre değişir. Adli kontrol tedbirleri, infaz süreçleri ve denetimli serbestlik kapsamında belirlenen süreler farklılık gösterebilir.
Elektronik kelepçe süresi suçun niteliğine göre şu şekilde belirlenir:
-
Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen suçlar için
- En fazla 2 yıl süreyle elektronik kelepçe uygulanabilir.
- Gerekli durumlarda 1 yıl daha uzatılarak toplam 3 yıl olabilir.
-
Ağır ceza mahkemelerinin yetki alanına giren suçlar için
- Dijital takip cihazı süresi 3 yıl olarak belirlenmiştir.
- Mahkeme gerekli gördüğünde bu süreyi 3 yıl daha uzatabilir ve toplamda 6 yıla kadar çıkabilir.
-
Denetimli serbestlik kapsamında elektronik kelepçe süresi
- Cezaevinde belirli bir süre geçiren hükümlüler için uygulanır.
- Denetimli serbestlik süresi boyunca elektronik kelepçe kullanılabilir.
- Hükümlünün kurallara uyup uymadığına bağlı olarak süre mahkeme tarafından değerlendirilebilir.
-
6284 sayılı kanun kapsamında elektronik kelepçe süresi
- Kadına ve çocuğa yönelik şiddet vakalarında mağdurun korunmasına yönelik bir tedbirdir.
- Dijital takip cihazının süresi, mağdurun korunma ihtiyacına göre belirlenir ve mahkeme kararı ile uzatılabilir.
-
Ev hapsi için uygulanan elektronik kelepçe süresi
- Mahkeme, şüpheli veya hükümlünün belirli bir süre boyunca konutta kalmasını zorunlu kılabilir.
- Ev hapsi süresi mahkeme tarafından belirlenir ve gerekli görüldüğünde uzatılabilir veya kaldırılabilir.
Dijital takip cihazının uygulanma süresi mahkeme tarafından belirli aralıklarla gözden geçirilir. Eğer uygulamanın devam etmesi gerektiğine karar verilirse, mahkeme süreyi uzatarak elektronik kelepçenin takılı kalmasını sağlayabilir.
Elektronik Kelepçe Hangi Durumlarda Verilmez?
Dijital takip cihazı, genellikle tutuklama tedbiri yerine daha hafif bir denetim yöntemi olarak kullanılır. Ancak bazı suçlar veya durumlar vardır ki, mahkemeler elektronik kelepçeyi yetersiz veya etkisiz bularak bu tedbire başvurmaz ve doğrudan tutuklama kararı verir.
Elektronik kelepçenin uygulanamayacağı durumlar şu şekilde sıralanabilir:
Ağır Suçlar ve Kamu Güvenliğini Tehdit Eden Suçlar
Bazı suçlar, elektronik kelepçe ile denetlenemeyecek kadar ciddi kabul edilir. Bu tür suçlarda mahkemeler genellikle doğrudan tutuklama kararı verir ve elektronik kelepçeyi bir tedbir olarak görmez.
- Kasten öldürme (TCK 81, 82) gibi suçlar doğrudan hapis cezası gerektirir ve failin dışarıda bulunması kamu güvenliği açısından büyük risk oluşturur.
- Silahlı soygun ve gasp (TCK 148, 149) gibi ağır suçlar, mağdurlar üzerinde kalıcı travmalara yol açabileceği için elektronik kelepçe yerine tutuklama uygulanır.
- Terörle ilgili suçlar (TCK 302 ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu), kamu güvenliği açısından yüksek risk taşıdığı için dijital takip cihazı ile izlenmesi mümkün değildir.
- Uyuşturucu imal ve ticareti (TCK 188) gibi suçlar ağır cezalar içerdiğinden, sanık veya hükümlünün dijital takip cihazı ile serbest bırakılması mahkeme tarafından uygun görülmez.
Bu tür suçlarda failin serbest kalması halinde mağdurlara veya topluma yönelik tehdit oluşturabileceği gerekçesiyle doğrudan tutuklama kararı verilir.
Kaçma Riski Yüksek Olan Kişiler
Mahkemeler, kişinin kaçma ihtimalinin yüksek olduğunu değerlendirirse elektronik kelepçe yerine tutuklama kararı verebilir.
Özellikle şu durumlarda elektronik kelepçe uygulanmaz:
-
Yurt dışına kaçma ihtimali olan kişiler
- Yüksek cezalarla karşı karşıya olan kişiler, elektronik kelepçeyi ihlal edip kaçmaya çalışabilir.
- Yabancı uyruklu sanıklar veya çifte vatandaşlığı olan kişiler, elektronik kelepçeyi aşarak ülkeden ayrılma girişiminde bulunabilir.
-
Sahte kimlik veya kaçış planı yaptığına dair güçlü deliller bulunan sanıklar
- Sahte pasaport veya kaçış için başka hazırlıklar yaptığı tespit edilen kişilere dijital takip cihazı yetersiz görülerek doğrudan tutuklama uygulanır.
-
Suç örgütü ile bağlantısı olan kişiler
- Suç örgütleriyle bağlantısı olan kişiler, dışarıdayken kaçmalarına yardımcı olacak imkânlara sahip olabilir.
- Özellikle organize suç liderleri ve üyeleri için elektronik kelepçe yeterli bir güvenlik önlemi sayılmaz.
Bu tür durumlarda mahkemeler, Dijital takip cihazının sanığın kaçmasını tamamen engelleyemeyeceğini değerlendirerek tutuklama kararı verir.
Cihazı Sabote Etme Riski Olan Kişiler
Elektronik kelepçenin etkin olabilmesi için, kişinin cihazı kullanmaya uygun bir geçmişe sahip olması gerekir. Daha önce dijital takip cihazı kullanıp ihlal eden veya cihazı sabote eden kişiler için mahkemeler bu tedbiri yetersiz bulabilir.
-
Geçmişte elektronik kelepçe takılmış ve bunu ihlal etmiş kişiler
- Daha önce dijital takip cihazı ile takip edilmiş ve ihlal etmiş kişiler, bu yönteme uygun görülmez.
- Cihazı çıkaran, sinyali engelleyen veya kelepçeyi kıran kişiler için daha ağır yaptırımlar uygulanır.
-
Elektronik kelepçeyi etkisiz hale getirebilecek teknik bilgiye sahip kişiler
- Teknolojik bilgiye sahip olup cihazı devre dışı bırakma potansiyeli olan kişiler, elektronik kelepçeyle izlenemez.
-
Cihazın çalışmasını engelleyerek kaçma girişiminde bulunabilecek kişiler
- Mahkeme, kişinin elektronik kelepçeyi aşmaya çalışabileceğine dair şüphe duyarsa, doğrudan tutuklama uygular.
Bu tür kişiler için dijital takip cihazı yerine daha sıkı denetim mekanizmaları devreye sokulabilir.
Belirli Kişilere Yaklaşmama Yasağına Uyma Güvencesi Olmayan Durumlar
Elektronik kelepçe, kişinin belirli alanlara girmesini engellemek için kullanılsa da, bazı suçlar için yetersiz görülebilir.
-
Cinsel suçlar veya ağır şiddet suçları işleyen kişiler
- Elektronik kelepçenin failleri mağdura yaklaştırmaması beklenirken, bazı ağır suçlarda failin mağdura zarar verme ihtimali yüksek olabilir.
- Mahkeme, failin mağduru bulup zarar verme riskini taşıdığını düşünüyorsa doğrudan tutuklama kararı verebilir.
-
Aile içi şiddet failleri için özel durumlar
- Mahkeme, failin geçmişte uzaklaştırma kararını ihlal ettiğini tespit ederse, dijital takip cihazı yerine daha sıkı önlemler alabilir.
- Bazı vakalarda, failin mağdura karşı ciddi bir tehdit oluşturduğu değerlendirilerek koruma tedbiri artırılabilir.
Elektronik kelepçe, bazı suçlular için yeterli caydırıcılığı sağlamayabilir. Bu gibi durumlarda failin doğrudan cezaevine alınması daha güvenli bir çözüm olabilir.
Elektronik Kelepçe Kullanan Kişinin Hakları ve Yükümlülükleri
Dijital takip cihazı uygulamasına tabi tutulan kişilerin belirli hakları olduğu gibi, aynı zamanda sıkı yükümlülükleri de bulunmaktadır.
Hakları
- Mahkeme kararına itiraz etme hakkı: Kişi, elektronik kelepçe kararının kaldırılması için itiraz başvurusunda bulunabilir.
- Mahremiyet ve kişisel verilerin korunması: Dijital takip cihazı, yalnızca konum takibi yapar; kişinin sesli veya görüntülü izlenmesi yasaktır.
- Sağlık durumuna uygun cihaz talep etme hakkı: Kelepçe, kişinin sağlık durumuna zarar vermemelidir.
- Çalışma ve eğitim hakkı: Mahkeme, kişinin işine veya okuluna devam edebilmesi için belirli alanlara giriş-çıkış izni verebilir.
Yükümlülükleri
- Belirlenen alanları ihlal etmemek: Elektronik kelepçe takılan kişi, mahkeme tarafından belirlenen sınırları aşamaz.
- Cihaza zarar vermemek ve düzgün kullanmak: Dijital takip cihazıye müdahale etmek suç teşkil eder ve cezai yaptırımlara neden olur.
- Yetkililerle iş birliği yapmak: Kelepçe ile ilgili rutin kontrollerde denetim görevlileriyle iş birliği yapmak zorunludur.
- Dijital takip cihazının şarjını düzenli olarak sağlamak: Cihazın çalışmasını kesintiye uğratmamak için düzenli olarak şarj edilmesi gerekir.
Elektronik kelepçe uygulaması, hem kişinin özgürlüğünü kısıtlayan bir tedbir olup hem de belirli haklar ve yükümlülükleri beraberinde getirir.
Mahkemeler Elektronik Kelepçe Uygulamasına Nasıl Karar Verir?
Elektronik kelepçenin etkili olacağına dair değerlendirme yapılırken mahkemeler şu kriterleri göz önünde bulundurur:
- Failin sabıka geçmişi ve suçun niteliği
- Dijital takip cihazı ile izlenmesi durumunda kaçma veya suçu tekrar işleme riski
- Mağdurun korunması için ek güvenlik önlemlerine ihtiyaç olup olmadığı
- Failin daha önce elektronik kelepçeye uyup uymadığı
Eğer mahkeme, elektronik kelepçenin yeterli olmayacağına kanaat getirirse, sanık veya hükümlü için daha ağır tedbirler uygulayarak tutuklama kararı verebilir.
Elektronik Kelepçe Karar Süreci ve Yetkili Merciler
Dijital takip cihazı uygulaması, yargı sürecinin farklı aşamalarında çeşitli yetkili merciler tarafından verilen kararlarla yürütülmektedir. Şüpheli, sanık veya hükümlülerin durumu göz önüne alınarak bu tedbirin uygulanıp uygulanmayacağı belirlenir.
Soruşturma Aşamasında Yetkili Merci
Soruşturma aşamasında elektronik kelepçeye karar verme yetkisi sulh ceza hakimliğine aittir.
- Cumhuriyet savcısı, deliller doğrultusunda şüphelinin kaçma ihtimali veya delilleri karartma riski taşıdığını düşündüğünde elektronik kelepçe talep edebilir.
- Sulh ceza hakimi, savcının talebini değerlendirerek kişinin denetim altına alınmasına ve dijital takip cihazı takılmasına karar verebilir.
- Suçun niteliği, mağdurun korunma durumu ve delillerin güvenliği gibi faktörler dikkate alınarak karar verilir.
Eğer şüpheli hakkında tutuklama yerine adli kontrol tedbiri uygulanacaksa, dijital takip cihazı bir denetim aracı olarak kullanılabilir.
Kovuşturma Aşamasında Yetkili Merci
Kovuşturma aşamasında, Dijital takip cihazına karar verme yetkisi ceza davasına bakan mahkemeye aittir.
- Mahkeme, sanığın kaçma riski, delilleri karartma ihtimali veya kamu düzeni açısından oluşturduğu tehdit gibi faktörleri değerlendirerek elektronik kelepçe uygulanmasına karar verebilir.
- Sanığın belirlenen bölgeler dışına çıkmaması veya mağdura yaklaşmaması gerektiği durumlarda bu tedbir devreye sokulabilir.
- Mahkeme, belirli aralıklarla sanığın durumunu gözden geçirerek elektronik kelepçenin devam edip etmeyeceğini belirler.
Dijital takip cihazı, adli kontrol tedbirleri kapsamında sanığın belirli alanları terk etmemesi veya belirlenen bölgelerde bulunmaması için kullanılan bir yöntemdir.
İnfaz Aşamasında Yetkili Merci
İnfaz aşamasında elektronik kelepçeye karar verme yetkisi infaz hakimliğine aittir.
- Hükümlünün denetimli serbestlik kapsamında belirlenen sınırlar içinde kalmasını sağlamak için dijital takip cihazı uygulanabilir.
- Ev hapsi veya konutta infaz kararı verilen hükümlüler için bu yöntem kullanılabilir.
- Koşullu salıverme sürecinde, belirlenen bölgelerin dışına çıkılmaması için elektronik kelepçe takılması kararlaştırılabilir.
İnfaz hakimliği, hükümlünün durumu, suça ilişkin detaylar ve mağdurun güvenliği gibi unsurları değerlendirerek karar verir.
Elektronik Kelepçe Kararına İtiraz Süreci
Elektronik kelepçe kararına itiraz hakkı bulunmaktadır.
- Şüpheli veya sanık, avukatı aracılığıyla dijital takip cihazı kararının kaldırılması için başvuruda bulunabilir.
- Mahkeme, belirli aralıklarla kişinin durumu hakkında değerlendirme yaparak tedbirin devam edip etmeyeceğini belirleyebilir.
- İnfaz sürecinde, şartlı tahliye veya denetimli serbestlik kapsamında elektronik kelepçe ile denetlenen kişiler, belirlenen süre sonunda bu tedbirin kaldırılması için başvuruda bulunabilir.
Eğer kişi dijital takip cihazı tedbirini ihlal ederse, mahkeme veya infaz hakimliği kararı yeniden değerlendirerek daha ağır yaptırımlar uygulanmasına hükmedebilir.
Elektronik Kelepçe Takılan Kişi İhlal Durumunda Ne Olur?
Dijital takip cihazı ile takip edilen kişinin belirlenen alan dışına çıkması, cihazı kasıtlı olarak çıkarması veya zarar vermesi, hukuki yaptırımlara neden olur. Bu tür ihlaller, mahkeme kararlarına aykırılık teşkil ettiği için kişinin durumuna göre farklı yaptırımlar uygulanabilir.
Adli Kontrol Tedbirini İhlal Eden Kişiler İçin Yaptırımlar
Adli kontrol kapsamında elektronik kelepçe takılan kişilerin, mahkeme tarafından belirlenen kurallara uymaları zorunludur.
Aksi halde, ihlal durumunda aşağıdaki yaptırımlarla karşılaşabilirler:
- İhlalin tespit edilmesi durumunda, mahkeme kişinin tutuklanmasına karar verebilir.
- Şüphelinin belirlenen alan dışına çıkması veya sistemin sinyalini kesmeye çalışması, mahkemeye ihlal bildirimi olarak iletilir.
- Mahkeme, adli kontrol tedbirlerinin sıkılaştırılmasına veya kişinin doğrudan tutuklanmasına karar verebilir.
Bu durum, kişinin suçu, suçun niteliği ve daha önceki ihlal geçmişine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
6284 Sayılı Kanun Kapsamında İhlal Durumunda Uygulanan Yaptırımlar
Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair 6284 sayılı kanun kapsamında verilen elektronik kelepçe tedbiri, şiddet mağdurlarını koruma altına almak için uygulanmaktadır.
Bu kapsamda, elektronik kelepçe ile takip edilen kişi, mahkemenin belirlediği uzaklaşma mesafesini ihlal ederse:
- Kolluk kuvvetleri tarafından anında uyarı sistemi devreye girer ve ihlal derhal yetkililere bildirilir.
- İhlalde bulunan kişi gözaltına alınabilir ve hakkında uzaklaştırma kararını ihlal ettiği gerekçesiyle işlem başlatılabilir.
- Mahkeme, ihlalde bulunan kişinin tutuklanmasına ve koruma tedbirlerinin artırılmasına karar verebilir.
Bu tür ihlallerde, kişinin daha ağır yaptırımlara tabi tutulması söz konusu olabilir.
Elektronik Kelepçeyi Kıran veya Sinyal Sistemini Bozan Kişiler İçin Cezai İşlemler
Elektronik kelepçe, kamu malı niteliğinde bir cihazdır. Bu nedenle, kişinin diital takip cihazını kasıtlı olarak kırması, sinyal sistemini bozması veya işlevsiz hale getirmesi, ceza kanunlarına göre suç teşkil eder.
- Türk Ceza Kanunu’nun 152. maddesi gereğince, elektronik kelepçeye zarar vermek kamu malına zarar verme suçu kapsamına girer.
- Dijital takip cihazını kasten kıran veya sinyal sistemini bozan kişiler, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası alabilirler.
- Yetkililer, cihazın zarar gördüğünü tespit ettiği anda kişinin denetim şartlarını ihlal ettiğini kabul ederek ek yaptırımları devreye sokar.
Dijital takip cihazı ile denetim altında tutulan kişinin, herhangi bir teknik müdahalede bulunmadan mahkeme tarafından belirlenen kurallara uyması zorunludur.
Koşullu Salıverme veya Denetimli Serbestlik Kapsamında İhlal Durumunda Ne Olur?
Elektronik kelepçe uygulaması, denetimli serbestlik veya şartlı tahliye kapsamında da uygulanmaktadır.
Bu durumda, ihlal eden kişilere yönelik alınabilecek yaptırımlar şu şekildedir:
- Şartlı tahliye veya denetimli serbestlik hükümleri ihlal edilirse, kişi tekrar cezaevine gönderilebilir.
- İnfaz hakimliği, dijital takip cihazı uygulamasına uymayan kişinin özgürlüğünü kısıtlayarak yeni infaz tedbirleri alabilir.
- Kişinin denetim süresinin uzatılması veya daha sıkı kontrol tedbirlerine tabi tutulması mümkündür.
Koşullu salıverme veya denetimli serbestlik sürecinde bulunan kişiler, elektronik kelepçe tedbirini ihlal etmemeye özen göstermelidir.
Hukuki Süreç ve Mahkemeye Başvuru Hakları
Dijital takip cihazı takılı kişiler, herhangi bir sebeple bu tedbire itiraz etme hakkına sahiptir. Ancak, itiraz süreçleri devam ederken elektronik kelepçe tedbirine uymamak, kişinin lehine olmayan sonuçlar doğurabilir.
- Mahkemeye başvurarak dijital takip cihazının kaldırılmasını veya denetim sürecinin gözden geçirilmesini talep edebilirler.
- Şüpheli, sanık veya hükümlü, avukatı aracılığıyla mahkemeye itiraz dilekçesi sunarak elektronik kelepçeye neden ihtiyaç duyulmadığını açıklayabilir.
- İnfaz süreciyle ilgili sorun yaşayan kişiler, infaz hakimliğine başvurarak denetimli serbestlik koşullarının değiştirilmesini talep edebilirler.
Ancak, elektronik kelepçeyi ihlal eden kişilerin itiraz süreçleri daha zorlayıcı olabilir. Mahkemeler, ihlalde bulunan kişilerin taleplerini dikkate alırken, ihlal geçmişlerini ve toplum güvenliği açısından oluşturdukları riskleri göz önünde bulundurur.
Elektronik Kelepçe ve Dijital Takip Cihazlarının Avantajları ve Dezavantajları
Elektronik kelepçe ve dijital takip cihazları, suç işleyen veya suç işlediğinden şüphelenilen kişilerin kontrol altında tutulmasını sağlayan teknolojik sistemlerdir. Bu sistemler, ceza adaletinin etkin işlemesini desteklerken, mağdurların korunmasına da katkıda bulunur. Ancak, kullanım sürecinde sağladığı avantajlar kadar bazı dezavantajları da bulunmaktadır.
Avantajları
Cezaevlerindeki Yoğunluğu Azaltır
-
- Geleneksel hapis cezalarının yerine dijital takip cihazı kullanımı, cezaevlerindeki aşırı yoğunluğu önler.
- Özellikle kısa süreli hapis cezalarına alternatif olarak değerlendirildiğinde, devletin cezaevi maliyetlerini düşürür.
Topluma Yeniden Kazandırma Sürecine Destek Olur
-
- Hükümlülerin dış dünyayla bağlarını tamamen koparmadan cezalarını çekmesine olanak tanır.
- Topluma uyum süreçlerinde bireyin rehabilitasyonuna katkıda bulunur.
Şiddet Mağdurlarını Koruma Altına Alır
-
- 6284 sayılı kanun kapsamında, aile içi şiddet ve kadına yönelik şiddet mağdurlarının korunması için kullanılır.
- Şiddet faili, belirlenen güvenli mesafeyi ihlal ettiğinde anında güvenlik güçleri devreye girer.
Kamu Güvenliğini Artırır
-
- Riskli kişilerin kontrol edilmesini sağlayarak toplumun daha güvenli bir ortamda yaşamasına katkıda bulunur.
- Suç oranlarının düşmesine yardımcı olabilir.
Dezavantajları
Teknik Sorunlar ve Yanlış Alarmlar
-
- GPS bağlantısındaki kopmalar, kişinin bölge ihlali yaptığı yönünde hatalı alarmlar verebilir.
- Bu durum, yanlış ihlaller nedeniyle yetkililerin gereksiz yere meşgul edilmesine neden olabilir.
Bireyin Özel Hayatının Gizliliği Tartışmaları
-
- Elektronik kelepçe ve dijital takip cihazlarının sürekli izleme yapması, bireyin mahremiyet hakları açısından tartışmalara yol açabilir.
- Konum bilgilerinin kötüye kullanılması gibi riskler de göz önünde bulundurulmalıdır.
Yeterince Caydırıcı Olmayabilir
-
- Bazı suçlular için elektronik kelepçe yeterli bir caydırıcılık sağlamayabilir.
- Kelepçeyi ihlal eden kişilere uygulanacak cezaların etkinliği artırılmalıdır.
Dijital takip cihazı sistemleri, doğru şekilde kullanıldığında oldukça faydalı bir denetim aracı olabilir. Ancak, teknik altyapı ve yasal çerçevenin sağlam olması, bu sistemlerin etkinliğini artırmak için hayati önem taşımaktadır.
Elektronik Kelepçe Kullanımında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Elektronik kelepçe uygulamalarının her ne kadar büyük avantajları olsa da, kullanım sürecinde bazı teknik, hukuki ve denetimsel sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu sorunlar çözülmediği takdirde, dijital takip cihazının etkinliği azalabilir.
Teknik Sorunlar ve Çözüm Önerileri
GPS Bağlantı Problemleri
-
- Kapalı alanlarda veya sinyalin zayıf olduğu bölgelerde GPS bağlantısı kopabilir.
- Çözüm: Daha hassas ve alternatif konum belirleme yöntemleri (Wi-Fi, hücresel ağ tabanlı takip gibi) geliştirilmelidir.
Pil Ömrü ve Şarj Problemleri
-
- Elektronik kelepçelerin düzenli olarak şarj edilmesi gerekir. Eğer kişi cihazı şarj etmezse sistem çalışmayabilir.
- Çözüm: Daha uzun pil ömrüne sahip cihazlar geliştirilmelidir. Ayrıca, otomatik pil durumu bildirimleri sistemde entegre edilerek denetleyicilere önceden uyarı verilmelidir.
Hukuki ve Denetimsel Sorunlar
Mahkeme Kararlarının Uygulanmasındaki Gecikmeler
-
- Elektronik kelepçeye ilişkin mahkeme kararlarının uygulanması bazı durumlarda gecikebilir.
- Çözüm: Dijital takip cihazı kararlarının hızla uygulanabilmesi için yetkili birimlerin koordinasyonu artırılmalıdır.
İhlallere Karşı Geç Müdahale
-
- Bazı durumlarda, elektronik kelepçeyi ihlal eden kişilere güvenlik güçleri zamanında müdahale edemeyebilir.
- Çözüm: Kolluk kuvvetlerinin dijital takip cihazı ihlalleri konusunda daha hızlı aksiyon almasını sağlayacak sistemler kurulmalıdır.
Dijital takip cihazı uygulamalarının daha etkin olabilmesi için teknik altyapının güçlendirilmesi, mahkemeler ve denetim mekanizmalarının daha iyi koordine edilmesi gerekmektedir.
Elektronik Kelepçe Uygulamalarının Geleceği ve Teknolojik Gelişmeler
Elektronik kelepçe ve dijital takip cihazları, hızla gelişen teknolojiyle birlikte daha etkili hale gelmektedir. Gelecekte, bu sistemlerin kullanım alanlarının genişletilmesi ve teknolojik yeniliklerle daha güvenilir hale getirilmesi beklenmektedir.
Yeni Nesil Takip Teknolojileri
Yapay Zeka Destekli İzleme Sistemleri
-
- Gelecekte elektronik kelepçeler, yapay zeka destekli izleme sistemleriyle daha akıllı hale gelecek.
- Örneğin, kişinin alışılmadık bir hareket düzenine sahip olması durumunda yapay zeka bunu analiz ederek önceden uyarı verebilir.
Biyometrik Tanıma Özellikleri
-
- Dijital takip cihazlıların kişinin biyometrik verileriyle entegre edilmesi, başkasına devredilmesini önleyebilir.
- Örneğin, kelepçeye parmak izi veya ses tanıma sistemi eklenerek güvenlik artırılabilir.
Uzun Ömürlü Batarya ve Kablosuz Şarj Sistemleri
-
- Mevcut kelepçelerin en büyük sorunlarından biri, düzenli olarak şarj edilme gerekliliğidir.
- Kablosuz şarj teknolojisi veya güneş enerjisiyle çalışan kelepçeler geliştirilebilir.
Uluslararası Uygulamalar ve Türkiye’deki Gelecek Perspektifi
Dünyada Elektronik Kelepçe Kullanımı
-
- ABD, Kanada, İngiltere ve bazı Avrupa ülkelerinde elektronik kelepçeler uzun yıllardır kullanılmaktadır.
- Özellikle cinsel suçlar ve aile içi şiddet vakalarında kullanım oranı yüksektir.
Türkiye’de Elektronik Kelepçenin Geleceği
-
- Türkiye’de özellikle 6284 sayılı kanun kapsamında aile içi şiddet mağdurlarını korumak amacıyla elektronik kelepçe uygulaması giderek yaygınlaşmaktadır.
- Gelecekte, denetimli serbestlik ve ev hapsi cezalarının daha etkin uygulanması için bu sistemlerin kullanımı artırılabilir.
Dijital takip cihazı uygulamalarının daha etkin hale gelmesi için, yeni teknolojilerin entegre edilmesi ve hukuki çerçevenin bu gelişmelere uygun şekilde güncellenmesi gerekmektedir.
Elektronik kelepçe uygulaması, hukuki sürecin farklı aşamalarında uygulanarak kamu güvenliğini ve mağdurların korunmasını sağlamak amacıyla geliştirilmiş bir sistemdir. Ancak, bu tedbiri ihlal eden kişiler hakkında ciddi yaptırımlar uygulanmaktadır.
- Adli kontrol tedbirlerini ihlal eden kişiler hakkında tutuklama kararı verilebilir.
- 6284 sayılı kanun kapsamında mesafe ihlali yapan kişiler gözaltına alınabilir ve mahkeme tarafından yeni tedbirler uygulanabilir.
- Elektronik kelepçeyi kıran veya sinyal sistemini bozan kişiler, kamu malına zarar verme suçu kapsamında bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası alabilir.
- Denetimli serbestlik ve şartlı tahliye sürecinde ihlal tespit edilirse, kişi tekrar cezaevine gönderilebilir.
Dijital takip cihazı, kişinin belirlenen sınırlar içinde kalmasını sağlamak için kullanılan etkili bir yöntemdir. Bu tedbire uyulmaması, hem hukuki hem de cezai yaptırımlarla sonuçlanabileceğinden, kişilerin mahkeme kararlarına uymaları büyük önem taşımaktadır.
Elektronik kelepçe, tutuklama yerine uygulanan bir denetim yöntemidir. Ancak her dava için uygun bir çözüm olmayabilir. Suçun niteliği, mağdurun korunma ihtiyacı ve failin kaçma riski gibi faktörler dikkate alınarak karar verilmelidir. Ağır suçlarda veya ihlal riski yüksek durumlarda mahkemeler genellikle tutuklama tedbirine yönelmektedir.
Elektronik kelepçe ile ilgili hukuki süreçlerde hak kaybı yaşamamak için profesyonel avukat desteği almak önemlidir.
İlgili Yazılar: