Kamu Davası Nedir?

Kamu davası, işlenen bir suçun kamu düzenini bozması sebebiyle Cumhuriyet savcısı tarafından açılan ceza davasıdır. Suçtan yalnızca mağdur değil, toplum da zarar gördüğünde, devletin kamu adına dava açması gerekmektedir. Bu nedenle, kamu davası bireysel şikayete bağlı olmadan da açılabilir.

Bu yazımızda kamu davası nedir, nasıl açılır, ne kadar sürer, hangi suçlar kamu davasına girer ve sürecin nasıl işlediğini detaylarıyla ele alacağız. Ayrıca kamu davasında verilen cezalar, kamu davasına itiraz, şikayetçi olmadan kamu davası açılabilir mi? gibi en çok merak edilen konulara da değineceğiz.

• Kamu davaları, genellikle savcılık tarafından başlatılan davalardır. Eğer bir suç duyurusu nasıl yapılır bilmiyorsanız, ilgili süreçleri öğrenebilirsiniz.
• Özellikle halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçu gibi kamu düzenini etkileyen suçlar kamu davası kapsamında değerlendirilir.

Kamu Davası Nedir?

Kamu davası, bir suç işlendiğinde devletin, toplum adına, suçluyu cezalandırmak amacıyla açtığı davadır. Türk Ceza Muhakemesi Kanunu'na göre, suçun niteliğine bağlı olarak dava şikayete bağlı veya şikayetten bağımsız olarak açılabilir.

• Şikayete bağlı suçlarda, mağdurun şikayetçi olması gereklidir. Örneğin, hakaret, tehdit veya basit yaralama suçlarında kamu davası açılabilmesi için şikayet şartı aranır.
• Şikayete bağlı olmayan suçlarda ise savcılık, herhangi bir şikayet olmasa bile suç duyurusu veya ihbarla birlikte soruşturma başlatabilir. Örneğin, cinayet, uyuşturucu ticareti, kamu görevlisine karşı işlenen suçlar gibi suçlarda kamu davası açılır.

Kamu Davası Nasıl Açılır?

Kamu davası, Cumhuriyet savcısının suç işlendiğine dair bilgi almasıyla başlayan ve mahkemeye iddianamenin sunulmasıyla resmen açılan bir süreçtir. Ceza yargılamasında  bireylerin şikayetleri üzerine veya doğrudan savcılık tarafından başlatılabilir. Bu süreçte, suçun niteliğine ve eldeki delillere bağlı olarak soruşturma yapılır ve dava açılıp açılmayacağına karar verilir.

Bir kamu davasının açılması için belirli aşamaların tamamlanması gerekmektedir.

İşte bu sürecin adım adım işleyişi:

Suçun Öğrenilmesi

Savcılık, suçun işlendiğine dair bilgiyi çeşitli yollarla edinebilir:

• Suç duyurusu veya ihbar yoluyla vatandaşlar tarafından bildirilmesi,
• Polis, jandarma veya diğer kolluk kuvvetlerinin tespitleri,
• Mağdur veya tanıkların beyanları,
• Şikayete tabi suçlar için mağdurun şikayette bulunması,
• Resen soruşturma gerektiren suçlar için savcılığın kendi inisiyatifiyle harekete geçmesi.

Soruşturma Evresi

Suçun öğrenilmesinin ardından savcılık, olayın ayrıntılarını araştırmak için bir soruşturma başlatır:

• Olay yeri incelemeleri ve kriminal raporlar değerlendirilir.
• Tanıkların ve mağdurun ifadeleri alınır.
• Şüpheliye yönelik deliller toplanır ve gerekirse bilirkişi incelemesi yapılır.
• Savcılık, elde edilen delilleri değerlendirerek soruşturmanın yönünü belirler.

Yeterli Şüphe Seviyesinin Oluşması

Soruşturma sonunda, savcı elde edilen delilleri değerlendirerek şu kararlardan birini verir:

• Yeterli şüphe oluşmamışsa: Savcı, "kovuşturmaya yer olmadığına dair karar" (KYOK) verir ve dosyayı kapatır.
• Yeterli şüphe oluşmuşsa: Şüphelinin yargılanması için iddianame hazırlanır.

İddianamenin Hazırlanması

Savcı, kamu davasının açılması için mahkemeye sunulmak üzere iddianame hazırlar.

İddianamede şu bilgiler yer alır:

• Şüphelinin kimlik bilgileri,
• Mağdur ve tanıkların kimlik bilgileri,
• Suçun işlendiği tarih, yer ve detayları,
• Uygulanması gereken kanun maddeleri,
• Olayla ilgili deliller ve değerlendirmeler.

İddianamenin Mahkemeye Sunulması ve Kabulü

Hazırlanan iddianame yetkili mahkemeye sunulur ve mahkeme tarafından incelenir:

• Mahkeme, iddianameyi şekil ve içerik yönünden değerlendirir.
• İddianamenin kabul edilmesiyle kamu davası açılmış olur.
• İddianame reddedilirse, eksikliklerin giderilmesi için savcılığa geri gönderilir.

Bu aşamaların tamamlanmasıyla birlikte dava resmen açılır ve mahkeme süreci başlar. Yargılama sürecinde deliller değerlendirilir, sanığın savunması alınır ve nihai karar verilir.

Kamu Davasında Tarafların Hakları ve Yükümlülükleri

Kamu davası, sanık, mağdur (müdahil) ve savcı gibi çeşitli tarafları içeren bir yargılama sürecidir. Bu süreçte her tarafın belirli hakları ve yükümlülükleri vardır. Aşağıda davada tarafların rollerini, haklarını ve yükümlülüklerini detaylandırıyoruz.

---

Cumhuriyet Savcısının Hakları ve Yükümlülükleri

Cumhuriyet savcısı, kamu davasının açılmasını sağlayan ve kamu adına soruşturmayı yürüten yetkilidir. Yargılamanın adil ve hukuka uygun şekilde ilerlemesini sağlamak savcının temel görevidir.

Savcının Hakları:

• Suç işlendiğine dair herhangi bir bilgi aldığında re’sen (kendiliğinden) soruşturma başlatabilir.
• Şüpheli hakkında delil toplayabilir, tanıkları dinleyebilir ve bilirkişi raporu talep edebilir.
• Kamu davasının açılmasına veya kovuşturmaya yer olmadığına (KYOK) karar verebilir.
• Kamu davasının açılmasını erteleyebilir (CMK 171).
• Mahkemeden belirli kişilerin tanık olarak dinlenmesini talep edebilir.
• Gerekli hallerde tutuklama talebinde bulunabilir.

Savcının Yükümlülükleri:

• Hukuka uygun ve tarafsız bir soruşturma yürütmek zorundadır.
• Şüpheli ve mağdurun haklarını koruyarak delilleri değerlendirmelidir.
• Kamu davasının açılabilmesi için yeterli delil bulunmadan iddianame hazırlamamalıdır.
• Suçun mağdurunu bilgilendirmeli ve mağdur haklarını korumalıdır.
• Yargılama sürecinde adil ve tarafsız olmalıdır.

---

Sanığın Hakları ve Yükümlülükleri

Kamu davasında suç işlediği iddia edilen kişi “sanık” olarak adlandırılır. Sanık, suçlu olup olmadığına mahkeme tarafından karar verilene kadar masum kabul edilir (masumiyet karinesi).

Sanığın Hakları:

• Savunma Hakkı: Sanık, kendisini avukat aracılığıyla veya kendi savunmasını yaparak mahkemede ifade edebilir.
• Susma Hakkı: Kendi aleyhine delil oluşturabilecek sorulara cevap vermeme hakkına sahiptir.
• Adil Yargılanma Hakkı: Bağımsız ve tarafsız bir mahkemede yargılanma hakkına sahiptir.
• Avukat Talep Etme Hakkı: Maddi durumu yeterli değilse, baro tarafından ücretsiz avukat atanmasını isteyebilir.
• Tanık Çağırma ve Delil Sunma Hakkı: Kendi lehine olan delilleri sunabilir ve tanıklarını dinletebilir.
• Üst Mahkemeye Başvurma Hakkı: Mahkeme kararına itiraz ederek istinaf veya temyiz yoluna başvurabilir.

Sanığın Yükümlülükleri:

• Mahkemenin çağrısına uymalı ve duruşmalara katılmalıdır.
• Gerçeğe aykırı beyanda bulunmamalıdır.
• Mahkemenin talep ettiği delilleri, makul süre içinde sunmalıdır.
• Hakkında verilen mahkumiyet kararı kesinleşirse, cezanın infazına uymalıdır.

---

Mağdurun (Müdahilin) Hakları ve Yükümlülükleri

Kamu davasında suçtan zarar gören kişi mağdur olarak kabul edilir. Eğer mağdur, yargılamaya katılmak ve haklarını savunmak isterse davaya “müdahil” (katılan) olarak dahil olabilir.

Mağdurun (Müdahilin) Hakları:

• Kamu Davasına Katılma Hakkı: Ceza yargılaması devam ederken mağdur, davaya müdahil olarak katılabilir.
• Avukat Tutma Hakkı: Maddi durumu yeterli değilse, baro tarafından avukat atanmasını talep edebilir.
• Delil Sunma ve Tanık Dinletme Hakkı: Kamu davasında lehine olacak delilleri mahkemeye sunabilir.
• Kanun Yollarına Başvurma Hakkı: Mahkeme kararına itiraz ederek istinaf ve temyiz başvurusu yapabilir.
• Tazminat Davası Açma Hakkı: Suçtan dolayı zarar gördüyse, ayrıca hukuk mahkemesinde tazminat davası açabilir.

Mağdurun (Müdahilin) Yükümlülükleri:

• Mahkemeye çağrıldığında ifade vermekle yükümlüdür.
• Yalan beyanda bulunmamak ve adil yargılamaya katkıda bulunmak zorundadır.
• Tanık olarak dinlenmesi talep edilirse, mahkemeye gitmekle yükümlüdür.

---

Tanıkların Hakları ve Yükümlülükleri

Tanıklar, kamu davasında gerçeğin ortaya çıkmasını sağlayan önemli unsurlardır.

Tanıkların Hakları:

• Koruma Talep Etme Hakkı: Can güvenliği tehdit altındaysa, mahkemeden tanık koruma talep edebilir.
• Tanıklık Yapmama Hakkı: Kendi yakınlarına zarar verebilecek beyanlardan kaçınabilir (CMK 45).
• Mahkemede Hazır Bulunma Zorunluluğu: Tanık, mahkemeye çağrıldığında gelmek zorundadır.

Tanıkların Yükümlülükleri:

• Doğru ve eksiksiz ifade vermekle yükümlüdür.
• Mahkeme tarafından çağrıldığında, ifade vermeye gitmelidir.
• Gerçeğe aykırı beyan vermemelidir. Yalan beyanda bulunursa, “yalancı tanıklık” suçu oluşur.

---

Kamu davalarında tarafların hakları ve yükümlülükleri, adil bir yargılama sürecinin temel taşlarıdır. Savcı, sanık, mağdur ve tanıkların bu süreçte belirli sorumlulukları bulunmaktadır. Adil bir yargılama için tarafların hukuki haklarını bilmeleri ve yükümlülüklerine uygun hareket etmeleri gerekir.

Eğer davada taraf olarak yer alıyorsanız ve haklarınızı en iyi şekilde kullanmak istiyorsanız, bir ceza avukatından hukuki destek almanız büyük önem taşır.

Kamu Davası Açılan Kişiye Ne Denir?

Ceza yargılamasında, şüpheli veya sanık olarak adlandırılan kişilerin statüsü, yargılama sürecinin aşamalarına göre değişiklik gösterir. Bu terimler, kişinin hukuki durumunu ve yargılama sürecindeki konumunu ifade eder.

Soruşturma Aşamasında: "Şüpheli"

• Savcılık, bir suç işlendiğine dair yeterli şüphe oluştuğunda soruşturma başlatır.
• Soruşturma evresinde, suç isnat edilen kişi "şüpheli" olarak adlandırılır.
• Şüpheli, bu süreçte ifadesi alınan, hakkında delil toplanan ve suçun işlenip işlenmediği araştırılan kişidir.
• Eğer deliller yeterli bulunursa, şüpheli hakkında iddianame düzenlenerek kamu davası açılır.

Kamu Davası Açıldıktan Sonra: "Sanık"

• Savcının iddianamesi mahkeme tarafından kabul edildiğinde "şüpheli" statüsü sona erer ve kişi artık "sanık" olarak adlandırılır.
• Sanık, hakkında kamu davası açılmış ve mahkemede yargılanan kişidir.
• Yargılama sürecinde sanığın savunması alınır, deliller değerlendirilir ve nihai karar verilene kadar bu statü devam eder.

Mahkumiyet Kararı Sonrası: "Hükümlü"

• Eğer mahkeme, sanığın suçlu olduğuna karar verirse, sanık hakkında mahkumiyet kararı verilir.
• Bu kararın ardından sanık, artık "hükümlü" olarak anılır.
• Hükümlü, hakkında kesinleşmiş bir ceza kararı bulunan kişidir ve aldığı cezaya bağlı olarak hapis veya adli para cezasına çarptırılabilir.

Bu süreçte kişi, beraat kararı alırsa herhangi bir ceza almaz ve kamu davası düşmüş olur. Ancak mahkumiyet kararı kesinleşirse, infaz süreci başlar ve kişi cezasını çekmek zorundadır.

Kamu Davası Ne Kadar Sürer?

Kamu davalarının süresi, davanın niteliğine, işlenen suçun türüne, delillerin toplanma sürecine ve mahkemelerin iş yüküne bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Hukuki süreçler bazen hızlı ilerlerken, bazı durumlarda ise yıllarca sürebilir. Davaların ne kadar süreceği konusunda genel bir çerçeve çizmek gerekirse, aşağıdaki faktörler belirleyici olur:

• Suçun Türü: Basit suçlar daha kısa sürede sonuçlanırken, ağır suçlarda süreç daha uzun olabilir.
• Mahkeme Yoğunluğu: Mahkemelerin iş yükü, davaların uzamasına neden olabilir.
• Delil Toplanması: Bilirkişi raporları, tanık beyanları ve teknik incelemeler süreci etkileyebilir.
• İstinaf ve Temyiz Süreçleri: İlk derece mahkemesi kararından sonra taraflar istinaf ve temyiz yoluna başvurursa süreç uzayabilir.

Genel Süreç ve Ortalama Davalar

Basit Suçlar (Hakaret, Tehdit, Trafik Suçları vb.)

• • Ortalama süre: 6 ay - 1 yıl
  • Şikayete tabi suçlar genellikle daha kısa sürede sonuçlanır.
  • Mahkemede hızlı karar verilmesi mümkündür, ancak istinaf süreciyle birlikte dava uzayabilir.

Orta Dereceli Suçlar (Dolandırıcılık, Hırsızlık, Sahtecilik vb.)

• • Ortalama süre: 1 - 3 yıl
  • Bu tür suçlarda delillerin toplanması, sanıkların ifadeleri ve mahkemenin iş yükü süreci etkiler.

Ağır Ceza Gerektiren Suçlar (Cinayet, Uyuşturucu Ticareti, Silahlı Suçlar vb.)

• • Ortalama süre: 2 - 5 yıl
  • Ağır ceza mahkemelerinde görülen bu tür davalar, detaylı incelemeler gerektirdiğinden genellikle uzun sürer.

İstinaf ve Temyiz Süreci

• • Yerel mahkemenin kararından sonra taraflar bölge adliye mahkemesine (istinaf) başvurabilir.
  • İstinafta karar bozulursa yargılama süreci uzayabilir.
  • Sonrasında temyiz aşamasına gidilirse Yargıtay’da inceleme süreci 1-3 yıl arasında sürebilir.
  • Toplamda 5 - 7 yıl süren davalar olabilir.

Özetle, kamu davasının ne kadar süreceği somut olayın özelliklerine bağlıdır. Basit suçlar daha hızlı sonuçlanırken, ağır suçlar yıllar sürebilir. Davanızın daha hızlı sonuçlanmasını istiyorsanız, süreci doğru yönetmek adına deneyimli bir ceza avukatından destek almanız önemlidir.

Kamu Davasında Verilen Cezalar

Kamu davası sonucunda mahkeme tarafından verilen cezalar, işlenen suçun türüne, delillere, sanığın sabıkasına ve diğer hukuki unsurlara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Mahkemenin verebileceği cezalar, hapis cezası, adli para cezası, güvenlik tedbirleri ve bazı özel hükümler çerçevesinde değerlendirilir.

Adli Para Cezası

Mahkeme, bazı durumlarda sanığa hapis cezası yerine adli para cezası verebilir. Adli para cezası, günlük belirlenen bir miktar üzerinden hesaplanır ve sanığın ekonomik durumuna göre değişebilir.

• Genellikle hafif suçlarda uygulanır.
• Adli para cezasını ödemeyenler için hapis cezasına çevrilebilir.
• Örneğin, basit yaralama, hakaret, trafik suçları gibi hafif suçlarda mahkeme hapis yerine para cezasına hükmedebilir.

Hapis Cezası

Sanık, işlediği suçun niteliğine göre 1 yıldan müebbete kadar hapis cezası alabilir.

Hapis cezaları şunlardır:

• Kısa süreli hapis cezaları: 1 yıldan az olan hapis cezalarıdır. Bunlar adli para cezasına çevrilebilir.
• Uzun süreli hapis cezaları: 1 yıl ve üzeri hapis cezalarıdır. Denetimli serbestlik, şartlı tahliye gibi durumlara tabi olabilir.
• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası: En ağır cezadır. Suçun ağırlığına göre sanığın hapisten çıkma şansı olmaksızın ömür boyu cezaevinde kalması anlamına gelir.

Örneğin:

• Dolandırıcılık, rüşvet gibi suçlarda 1-7 yıl hapis cezası verilebilir.
• Cinayet gibi ağır suçlarda müebbet veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilebilir.

Güvenlik Tedbirleri

Bazı durumlarda mahkeme, sanığa hapis veya para cezası yerine güvenlik tedbiri uygulayabilir.

Güvenlik tedbirleri şunlardır:

• Tedavi ve rehabilitasyon: Suç işleyen kişinin psikolojik veya bağımlılık tedavisine yönlendirilmesi.
• Belirli mesleklerden men: Kamu görevlileri veya belirli mesleklerde çalışanların meslekten men edilmesi.
• Sürücü belgesinin iptali: Trafik suçlarından hüküm giyen kişiler için uygulanabilir.
• Çocuklara ve akıl hastalarına yönelik koruma tedbirleri: Çocuk suçlular veya akıl sağlığı yerinde olmayan kişilere yönelik tedbirler alınabilir.

Cezanın Ertelenmesi veya Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)

Mahkeme, sanığın durumuna göre hapis cezasını erteleyebilir veya hükmün açıklanmasını geri bırakabilir (HAGB).

• Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB): Eğer sanık suçun ardından 5 yıl içinde yeni bir suç işlemezse dava düşer ve sanık sabıkalı sayılmaz.
• Cezanın ertelenmesi: Sanık, hapis cezası alsa bile ceza infaz edilmez ve belirli bir süre içinde suç işlemezse ceza uygulanmaz.
• Bu tür kararlar genellikle ilk kez suç işleyen kişiler için geçerlidir.

Kamu davası sonucunda verilen cezalar, suçun niteliğine ve sanığın durumuna göre değişiklik gösterir. Adli para cezaları, hapis cezaları, güvenlik tedbirleri ve özel durumlara bağlı kararlar kamu davasında mahkeme tarafından uygulanabilecek cezalardır. Deneyimli bir ceza avukatından destek almak, ceza sürecinin daha iyi yönetilmesini sağlayabilir.

Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi

Ceza yargılamasında kamu davasının açılmasının ertelenmesi, belirli suçlar için uygulanan bir hukuki mekanizmadır. Bu düzenleme, şüpheliyi hemen cezalandırmak yerine, belirli şartlar altında suçun takibini askıya alma imkanı tanır. Ancak bu karar, kesin bir beraat anlamına gelmez. Ertelenme süresi boyunca şüpheli, belirlenen şartlara uyarsa dava açılmaz, ancak tekrar suç işlemesi halinde kamu davası devam eder.

Kamu Davasının Açılmasının Ertelenme Şartları

Kamu davasının açılmasının ertelenmesi, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 171. maddesinde düzenlenmiştir.

Bu kararın verilebilmesi için şu şartların birlikte sağlanması gerekir:

Suçun ceza üst sınırı en fazla 3 yıl hapis cezası olmalıdır.

• • Ağır cezalık suçlarda kamu davasının açılmasının ertelenmesi uygulanmaz.
  • Hafif suçlar için uygulanabilir.

Şüpheli, daha önce kasten işlenmiş bir suçtan dolayı hapis cezası almamış olmalıdır.

• • Daha önce mahkumiyeti olan kişiler için bu uygulama geçerli değildir.

Kamu davasının ertelenmesi, toplum açısından daha faydalı olmalıdır.

• • Savcı, davanın ertelenmesinin hem toplum hem de şüpheli açısından yararlı olup olmadığını değerlendirir.

Mağdurun uğradığı zararların tamamen giderilmesi gereklidir.

• • Eğer suçtan dolayı mağduriyet oluşmuşsa, zarar tazmin edilmeli veya mağdurun rızası alınmalıdır.

Ertelenen Kamu Davasının Sonuçları

• Şüpheli, 5 yıl boyunca kasıtlı bir suç işlemezse, kamu davası açılmadan düşer.
• Ancak, şüpheli bu süre içinde kasıtlı bir suç işlerse, ertelenen kamu davası açılır ve yargılama süreci başlar.
• Ertelenme süresince zamanaşımı durur, yani dava açılmama süresi 5 yıl ile sınırlandırılmıştır.

Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesine İtiraz Edilebilir Mi?

Eğer Cumhuriyet Savcısı, kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verirse, suçtan zarar gören kişi veya şüpheli, bu karara itiraz edebilir.

• İtiraz süresi 15 gündür ve kararı veren savcının bulunduğu ağır ceza mahkemesinin sulh ceza hakimliğine başvurularak yapılır.
• Şüpheli, suç işlemediğini kanıtlamak için itiraz edebilir.
• Mağdur ise, şüphelinin cezasız kalmaması için itiraz hakkını kullanabilir.

Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Sicile İşler Mi?

Kamu davasının açılmasının ertelenmesi, adli sicil kaydına işlenmez. Ancak, bu bilgi savcılık tarafından özel bir sisteme kaydedilir ve yalnızca başka bir soruşturma veya kovuşturma gerektiğinde kullanılabilir.

• Eğer 5 yıllık süre içinde yeni bir suç işlenmezse, bu kayıt tamamen silinir.
• Ancak, sanık bu süre içinde yeni bir kasıtlı suç işlerse, önceki ertelenmiş dava da açılır ve bu kayıtlara dahil edilir.

Kamu davasının açılmasının ertelenmesi, şüpheli için ikinci bir şans anlamına gelebilir, ancak hukuki sonuçları dikkatle değerlendirilmelidir. Özellikle, bu sürecin ardından işlenecek herhangi bir suç, önceki ertelenmiş suçun da yargılamaya dahil edilmesine neden olabilir. Bu nedenle, savunma sürecinin dikkatle yürütülmesi ve bir ceza avukatından destek alınması önerilir.

Kamu Davasının Düşmesi

Kamu davası, belirli şartlar oluştuğunda mahkeme tarafından sona erdirilebilir. Ceza yargılamasında, bazı hukuki sebeplerin gerçekleşmesi halinde davanın devam etmesine gerek kalmaz ve mahkeme davayı düşürür. Bu durum, ceza yargılamasının sona erdiği anlamına gelir, ancak her dava için geçerli değildir.

Kamu Davasının Düşme Sebepleri

Zamanaşımı Süresi Dolarsa

• • Türk Ceza Kanunu’nda her suç için belirlenen dava zamanaşımı süresi vardır.
  • Eğer belirlenen süre içinde dava sonuçlanmazsa, kamu davası zamanaşımı nedeniyle düşer.
  • Örneğin;
    • Basit suçlarda zamanaşımı 5 yıl,
    • Orta seviyedeki suçlarda 8 yıl,
    • Ağır suçlarda 15-30 yıl olabilir.
  • Ömür boyu hapis cezası gerektiren suçlarda zamanaşımı uygulanmaz.

Şikayetten Vazgeçme

• • Takibi şikayete bağlı suçlar mağdurun şikayetiyle açılır ve yine mağdurun şikayetinden vazgeçmesiyle düşebilir.
  • Örneğin, hakaret, tehdit, mala zarar verme gibi suçlar şikayete tabidir.
  • Ancak, şikayete tabi olmayan suçlar için şikayetten vazgeçme davayı düşürmez.

Sanığın Ölümü

• • Sanık, yargılama sürecinde ölürse kamu davası düşer.
  • Ceza yargılaması kişiye özgüdür, dolayısıyla sanık öldüğünde cezai sorumluluk sona erer.
  • Ancak, maddi ve manevi tazminat talepleri mirasçılara yönlendirilebilir.

Genel Af

• Devlet, toplum yararı gördüğü durumlarda genel af çıkarabilir.
• Genel af, devletin belirli suçlar için ceza kovuşturmasını durdurmasıdır.
• Af yasası çıktığında devam eden kamu davaları düşer ve mahkumiyet kararları ortadan kalkar.
• Ancak, af kararı siyasi ve hukuki tartışmalara yol açabilir.

Kamu Davasının Düşmesi ve Mahkeme Kararı

• Kamu davasının düşmesi, mahkemenin vereceği bir karardır.
• Eğer dava sürecinde zamanaşımı dolmuşsa, sanık ölmüşse veya af çıkmışsa, mahkeme resen (kendiliğinden) kamu davasının düşmesine karar verir.
• Şikayete bağlı suçlarda ise, mağdurun mahkemeye başvurup şikayetinden vazgeçtiğini bildirmesi gerekir.

Kamu davasının düşmesi, hukuki süreçlerin sona erdiği ve sanığın yargılanmayacağı anlamına gelir. Ancak, tazminat davaları gibi hukuki süreçler devam edebilir. Eğer hakkında kamu davası açılmış bir kişiyseniz, süreci doğru yönetebilmek için bir ceza avukatından destek almanız önerilir.

Kamu Davası Ne Zaman Düşer?

Kamu davası, belirli hukuki şartlar gerçekleştiğinde mahkeme tarafından sona erdirilir. Bu, davanın esasına girilmeden veya yargılama devam ederken hukuki sebeplerle davanın düşmesi anlamına gelir. Kamu davasının düşmesi, sanık açısından beraat anlamına gelmez, ancak yargı sürecinin sona erdiğini gösterir.

Kamu davasının düşme sebepleri şunlardır:

Zamanaşımı Süresi Dolarsa

Her suç için belirlenmiş bir dava zamanaşımı süresi vardır. Eğer bu süre içinde dava sonuçlanmazsa, mahkeme davayı düşürmek zorundadır.

Türk Ceza Kanunu'na (TCK) göre bazı suçların zamanaşımı süreleri şu şekildedir:

• Basit suçlar: 5 yıl
• Orta dereceli suçlar: 8 yıl
• Ağır suçlar: 15 - 30 yıl
• Ömür boyu hapis gerektiren suçlar: Zamanaşımı uygulanmaz

Zamanaşımı süresi, suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Ancak, bazı durumlarda bu süre kesilebilir ve yeniden başlayabilir. Örneğin, sanığın yargılamadan kaçması veya mahkemeye gelmemesi zamanaşımı süresinin kesilmesine yol açabilir.

Şikayetten Vazgeçme

Bazı suçlar mağdurun şikayeti üzerine soruşturulup kovuşturulabilir. Bu suçlara şikayete bağlı suçlar denir. Eğer mağdur şikayetini geri çekerse, kamu davası düşer.

Şikayete bağlı suçlara örnekler:

• Hakaret
• Basit yaralama
• Tehdit
• Mala zarar verme
• Güveni kötüye kullanma

Ancak şikayetten vazgeçme, şikayete bağlı olmayan suçlar için geçerli değildir. Örneğin, cinayet veya dolandırıcılık gibi suçlar kamu davasına tabi olduğu için mağdur şikayetini geri çekse bile dava devam eder.

Sanığın Ölümü

Ceza davaları, sanığın kişisel sorumluluğuna dayalıdır. Eğer sanık yargılama devam ederken ölürse, kamu davası düşer. Çünkü ceza hukuku açısından bir kişinin ölümü, cezalandırma sürecini anlamsız hale getirir.

Ancak, sanığın ölmesi tazminat davalarını etkilemez. Örneğin, mağdur, sanığın ölmesine rağmen mirasçılarından maddi veya manevi tazminat talep edebilir.

Genel Af Çıkması

Genel af, devletin belirli suçları toplumsal yarar adına cezalandırmaktan vazgeçmesi anlamına gelir. Af yasası çıktığında, devam eden kamu davaları düşer ve mahkumiyet kararları ortadan kalkar.

Af türleri:

• Genel af: Suç tamamen silinir, ceza infaz edilmez.
• Özel af: Suç sabıka kaydından silinmez, ancak ceza infaz edilmez.

Af, siyasi veya toplumsal nedenlerle çıkarılabilir ve bazı suçları kapsamayabilir (örneğin, terör suçları genellikle aftan muaf tutulur).

Uzlaştırma ve Ön Ödeme

Bazı suçlar uzlaştırma veya ön ödeme kapsamına girer. Eğer taraflar uzlaşır veya sanık belirlenen para cezasını öderse, kamu davası düşebilir.

Uzlaştırma kapsamındaki suçlara örnekler:

• Basit yaralama
• Hakaret
• Hırsızlık (belirli durumlarda)

Ön ödeme kapsamındaki suçlara örnekler:

• Trafik suçları
• Vergi suçları

Sanık, belirlenen sürede ödeme yaparsa veya mağdurla uzlaşırsa, kamu davası açılmaz veya açılmışsa düşer.

Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi

Eğer kamu davasının açılması CMK 171 gereğince ertelenmişse ve sanık belirlenen 5 yıl boyunca yeni bir suç işlemezse, kamu davası kendiliğinden düşer. Ancak sanık, bu sürede kasıtlı bir suç işlerse ertelenen dava yeniden açılır.

---

Kamu davası bazı hukuki nedenlerle düşebilir. Zamanaşımı, sanığın ölümü, af yasası, şikayetten vazgeçme veya uzlaştırma gibi durumlar kamu davasının sona ermesine yol açabilir. Ancak her suç için bu durumlar geçerli değildir. Bu nedenle kamu davasının düşme ihtimalini değerlendirmek için bir ceza avukatından hukuki destek almak önemlidir.

Kamu Davası Açılırsa Ne Olur?

Kamu davası açıldığında, sanık hakkında ceza yargılaması süreci başlar. Ceza yargılaması, suç işlediği iddia edilen kişinin mahkemede yargılanması ve suçlu olup olmadığının belirlenmesini içerir. Bu süreç hukuki delillere, tanık ifadelerine ve sanığın savunmasına göre şekillenir.

Kamu Davası Açıldığında Süreç Nasıl İşler?

Savcılık Tarafından Dava Açılır

• • Cumhuriyet savcısı, yeterli delil toplandığında iddianame hazırlar ve mahkemeye sunar.
  • Mahkeme, iddianameyi inceleyerek kabul ederse kamu davası resmen açılmış olur.

Sanığa Mahkeme Çağrısı Yapılır

• • Mahkeme, sanığı resmi bir tebligatla duruşmaya çağırır.
  • Tebligatta mahkeme tarihi, sanığın hakları ve avukat tutma hakkı yer alır.
  • Sanık, çağrıyı aldıktan sonra mahkemeye katılmak zorundadır, aksi halde hakkında yakalama kararı çıkartılabilir.

Sanık Savunmasını Yapar

• • Mahkeme, sanığa yöneltilen suçlamaları bildirir.
  • Sanık, kendini savunabilir, avukat aracılığıyla delil sunabilir ve tanıklarını dinletebilir.

Deliller Toplanır, Tanıklar Dinlenir

• • Savcılık ve sanık tarafı delillerini mahkemeye sunar.
  • Tanıklar dinlenir ve sanığın suçlu olup olmadığına dair kanıtlar değerlendirilir.
  • Mahkeme, bilirkişi raporları, güvenlik kamerası görüntüleri, telefon kayıtları gibi ek delilleri de inceleyebilir.

Mahkeme Kararını Verir

• • Mahkeme süreci tamamlandığında hakim kararını açıklar.
  • Mahkemenin verebileceği olası kararlar şunlardır:
    • Beraat: Sanık suçsuz bulunursa mahkeme beraat kararı verir ve dava kapanır.
    • Mahkumiyet: Suçlu bulunan sanık, hapis cezası, para cezası veya güvenlik tedbiri alabilir.
    • Cezanın Ertelenmesi: Mahkeme, belirli koşullar altında cezanın ertelenmesine karar verebilir.
    • Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB): Sanık, belirli bir süre boyunca yeni bir suç işlemezse ceza hukuken yok sayılır.

Kamu Davası Açıldığında Ne Yapılmalı?

• Hakkında kamu davası açılan kişi, mahkeme sürecine ciddiyetle yaklaşmalıdır.
• Savunmasını hazırlamak ve haklarını en iyi şekilde kullanabilmek için ceza hukuku konusunda uzman bir avukat ile çalışması önerilir.
• Mahkemeye çağrı yapıldığında katılım sağlanmalı ve duruşmalarda ifade verilmelidir.

Kamu davası açıldığında sanık, mahkemede yargılanır ve hakkında delillere göre bir karar verilir. Dava süreci sanığın savunmasına, delillere ve mahkemenin değerlendirmesine bağlı olarak ilerler. Sanığın beraat etmesi de mümkündür, mahkum olması da. Bu nedenle, kamu davası sürecinde hukuki destek almak oldukça önemlidir.

Kamu Davasında Mahkemeye Gitmemek

Kamu davasında mahkemeye gitmemek, sanık, mağdur veya tanık açısından farklı sonuçlar doğurabilir. Ceza yargılamasında, mahkemeye çağrılan kişilerin duruşmaya katılması esastır. Mahkemeye katılmayan kişiler için çeşitli hukuki yaptırımlar uygulanabilir.

Mahkemeye Gitmeyen Sanık İçin Sonuçlar Sanık, mahkemeye çağrılmasına rağmen duruşmaya katılmazsa şu yaptırımlarla karşılaşabilir:

• Zorla Getirme Kararı: Mahkeme, sanığın duruşmaya zorla getirilmesine karar verebilir. Polis veya jandarma tarafından sanık mahkemeye götürülür.
• Yakalama Kararı: Eğer sanık, mahkemeye gitmemeye devam ederse hakkında yakalama kararı çıkartılabilir. Bu durumda sanık, güvenlik güçleri tarafından yakalanarak mahkemeye götürülür.
• Gıyabi Yargılama: Bazı durumlarda sanık olmadan da dava devam edebilir. Ancak sanığın savunma hakkını kullanması gerektiği için genellikle mahkeme, sanığın hazır bulunmasını ister.
• Ceza Hükmü: Eğer sanık duruşmalara katılmaz ve mahkemeye sunulan deliller yeterli görülürse, mahkeme sanık hakkında mahkumiyet kararı verebilir.

Mahkemeye Gitmeyen Mağdur İçin Sonuçlar Mağdurun kamu davasına katılması zorunlu değildir.

Ancak, mahkemeye gitmemesi durumunda bazı haklarını kaybedebilir:

• Davanın Seyrini Etkileme: Mağdurun mahkemeye gelerek beyan vermesi, delillerin değerlendirilmesi açısından önemlidir. Gitmemesi halinde mahkeme, diğer deliller üzerinden karar verir.
• Müdahillik Hakkını Kaybetme: Eğer mağdur, kamu davasına katılma hakkını kullanmazsa, mahkeme sürecine doğrudan müdahil olamaz ve taleplerde bulunamaz.
• Tazminat Haklarının Etkilenmesi: Ceza davası ile birlikte maddi veya manevi tazminat talepleri varsa, mağdurun mahkemeye gitmemesi hak kaybına yol açabilir.

Mahkemeye Gitmeyen Tanık İçin Sonuçlar Tanıkların mahkemeye gitmesi, davanın sağlıklı ilerlemesi açısından önemlidir.

Tanık, mahkemeye çağrılmasına rağmen gelmezse şu yaptırımlar uygulanabilir:

• Zorla Getirme Kararı: Tanık mahkemeye gelmezse, hakkında zorla getirme kararı çıkarılabilir.
• Para Cezası: Mahkeme, tanığın duruşmaya gelmemesi nedeniyle idari para cezası verebilir.
• Tanıklık Hakkının Kaybı: Tanık, mahkemeye gitmediği için beyan veremeyebilir ve bu durum, davanın seyrini etkileyebilir.

Kamu Davasında Mahkemeye Gitmemek İçin Mazeret Bildirme Eğer sanık, mağdur veya tanık, mahkemeye gitmesi gereken duruşmaya katılamayacaksa geçerli bir mazeret sunmalıdır. Mazeret sunulmadığında, yukarıda belirtilen yaptırımlar uygulanabilir.

Geçerli mazeretler şunlar olabilir:

• Sağlık Problemleri: Mahkemeye gidemeyecek derecede ciddi bir hastalık varsa, doktor raporu sunulmalıdır.
• Seyahat veya Yurt Dışında Olma Durumu: Sanık veya tanık, yurt dışında ise resmi bir belge ile durumu mahkemeye bildirmelidir.
• Mücbir Sebepler: Deprem, sel, ulaşım aksaklıkları gibi zorlayıcı durumlar varsa, mahkemeye resmi kanıt sunulmalıdır.

Kamu Davasında Şikayetçi Olmadan Dava Açılabilir mi?

Hukuk sistemimizde bazı suçlar şikayete tabi değildir ve mağdur şikayetçi olmasa bile devlet, kamu davası açmak zorundadır. Bu tür suçlarda toplumun genel menfaatleri zarar gördüğü için Cumhuriyet savcısı, suç duyurusu, ihbar veya resen yapılan tespitlerle harekete geçer ve şikayet olmasa bile dava açılabilir.

Şikayetçi Olmadan Kamu Davası Açılabilen Suçlar

Aşağıdaki suçlar şikayete bağlı değildir ve mağdur şikayet etmese bile devlet tarafından kamu davası açılır:

Cinayet ve Ağır Yaralama Suçları

• • Bir kişi öldürüldüğünde veya ağır yaralandığında, mağdurun veya yakınlarının şikayetine gerek olmadan kamu davası açılır.

Uyuşturucu Suçları

• • Uyuşturucu madde ticareti, kullanımı veya satışı gibi suçlar, şikayet olmaksızın devlet tarafından takip edilir.

Cinsel Suçlar (Bazı Durumlarda)

• • Çocukların cinsel istismarı veya cinsel saldırı suçları, mağdurun şikayetine bağlı olmadan soruşturulur ve dava açılır.

Kamu Görevlisine Karşı İşlenen Suçlar

• • Polise, öğretmene veya doktora hakaret, saldırı, tehdit gibi suçlar şikayet gerektirmez.
  • Devlet, kamu düzenini sağlamak adına bu suçlarla ilgili kamu davası açar.

Devletin Güvenliğine Karşı İşlenen Suçlar

• • Terör suçları, casusluk ve anayasal düzene karşı suçlar şikayetten bağımsız olarak devlet tarafından takip edilir.

Dolandırıcılık ve Sahtecilik Suçları (Belli Durumlarda)

• • Nitelikli dolandırıcılık ve resmi evrakta sahtecilik suçları, mağdur şikayet etmese bile kamu davasına dönüşebilir.

Şikayete Bağlı Suçlar ile Şikayete Bağlı Olmayan Suçların Farkı

Ceza hukukunda suçlar, şikayete bağlı olan ve şikayete bağlı olmayan suçlar olmak üzere ikiye ayrılır. Bu ayrımın temel sebebi, hangi suçlarda mağdurun iradesinin önemli olduğu ve hangi suçlarda devletin kamu düzenini sağlamak adına doğrudan müdahale ettiğiyle ilgilidir.

Şikayete Bağlı Suçlar

Şikayete bağlı suçlar, mağdurun şikayetçi olması halinde soruşturulabilen ve kovuşturulabilen suçlardır. Eğer mağdur şikayetçi olmazsa, savcılık kendiliğinden soruşturma başlatamaz ve dava açamaz.

Bu suçlar genellikle kişiye yönelik zararlar içerir ve toplum düzeni üzerindeki etkileri sınırlıdır.

Özellikleri:

• Mağdurun şikayet hakkı vardır.
• Şikayet süresi belirli bir zaman dilimiyle sınırlıdır (genellikle 6 ay içinde şikayet edilmelidir).
• Şikayet olmazsa, kamu davası açılamaz.
• Mağdur, şikayetinden vazgeçtiğinde dava düşer.

Örnek Şikayete Bağlı Suçlar:

• Basit Yaralama: Hafif nitelikteki fiziksel saldırılar.
• Hakaret: Bir kişinin onur, şeref ve saygınlığını zedeleyici sözler ve eylemler.
• Taksirle Yaralama: Trafik kazalarında veya ihmalle bir kişinin yaralanmasına neden olma.
• Özel Hayata ve Gizliliğe İlişkin Suçlar: Özel hayatın gizliliğini ihlal eden bazı suçlar.
• Mala Zarar Verme: Kasten başkasının malına zarar vermek.
• Tehdit (Basit Tehdit): Bir kişiyi korkutmaya yönelik tehdit içerikli ifadeler.
• Güveni Kötüye Kullanma: Bir kişinin, kendisine emanet edilen malı kötüye kullanması.
• Kişilerin Huzur ve Sükûnunu Bozma: Israrlı şekilde bir kişiyi rahatsız etme.

Bu suçlarda mağdur, savcılığa veya polise başvurarak şikayet dilekçesi sunmalı ve belirlenen süre içinde süreci başlatmalıdır. Eğer bu süre geçerse, savcılık kamu davası açamaz ve suç cezasız kalır.

---

Şikayete Bağlı Olmayan Suçlar

Şikayete bağlı olmayan suçlar, mağdurun şikayetinden bağımsız olarak, devletin kamu düzenini koruma amacıyla resen (kendiliğinden) soruşturduğu ve kovuşturduğu suçlardır. Bu suçlar genellikle toplumun genel güvenliğini, kamu düzenini ve devletin işleyişini doğrudan etkileyen suçlar olduğu için mağdurun şikayeti gerekmeksizin Cumhuriyet savcılığı tarafından doğrudan dava açılabilir.

Özellikleri:

• Mağdurun şikayeti olmasa bile devlet tarafından soruşturma başlatılır.
• Suç duyurusu, ihbar veya resen savcılık tarafından belirlenen suçlar otomatik olarak soruşturulur.
• Şikayetten vazgeçmek davanın düşmesini sağlamaz.
• Suçun mağduru toplumun geneli veya devlet olabilir.

Örnek Şikayete Bağlı Olmayan Suçlar:

• Cinayet ve Ağır Yaralama: Bir kişinin öldürülmesi veya ciddi şekilde yaralanması.
• Uyuşturucu Suçları: Uyuşturucu ticareti, imalatı ve satışı gibi suçlar.
• Cinsel İstismar ve Saldırı Suçları (Bazı Durumlarda): Çocukların cinsel istismarı ve cinsel saldırının ağır biçimleri.
• Kamu Görevlisine Karşı İşlenen Suçlar: Polis, hakim, savcı gibi kamu görevlilerine karşı hakaret, tehdit veya fiziksel saldırı.
• Terör Suçları ve Devlet Güvenliğine Karşı İşlenen Suçlar: Anayasayı ihlal, terör örgütü üyeliği gibi suçlar.
• Dolandırıcılık (Nitelikli Durumlarda): Örgütlü şekilde, kamu kurumları veya banka gibi finans kuruluşlarını dolandırma.
• İhaleye Fesat Karıştırma: Kamu ihalelerine hile veya usulsüzlük karıştırma.
• Rüşvet ve Yolsuzluk Suçları: Kamu görevlisinin veya özel kişilerin rüşvet alması/vermesi.
• Hırsızlık (Nitelikli Hallerde): Evden, kamu malından, özel belgelerden hırsızlık.

Bu tür suçlarda mağdurun şikayetçi olup olmaması fark etmez. Kamu düzenini bozan veya devletin işleyişini etkileyen bu suçlar otomatik olarak savcılık tarafından soruşturulur ve dava süreci başlatılır.

---

Şikayete Bağlı ve Bağlı Olmayan Suçlar Arasındaki Temel Farklar

Kriter	Şikayete Bağlı Suçlar	Şikayete Bağlı Olmayan Suçlar
Dava Açılması İçin Şikayet Gerekli mi?	Evet, mağdurun şikayetçi olması gerekir.	Hayır, devlet resen (kendiliğinden) dava açar.
Şikayet Olmazsa Ne Olur?	Dava açılmaz.	Şikayet olmasa bile kamu davası açılır.
Şikayetten Vazgeçilirse Ne Olur?	Dava düşer.	Dava devam eder, şikayetçi olmanın önemi yoktur.
Kim Tarafından Takip Edilir?	Mağdurun şikayetiyle savcılık devreye girer.	Savcılık, polisin veya kamu kurumlarının ihbarıyla harekete geçer.
Toplumu Nasıl Etkiler?	Bireysel zarar içerir, toplumun tamamını doğrudan etkilemez.	Kamu düzenini, devletin işleyişini ve toplumu etkileyen suçlardır.

---

Şikayete bağlı suçlar genellikle bireylerin haklarını ilgilendiren, kişiye özel suçlar iken; şikayete bağlı olmayan suçlar toplumun geneline zarar veren veya devletin düzenini bozan ağır suçlardır.

Eğer şikayete bağlı bir suç işlenmişse, mağdurun belirlenen süre içinde şikayetçi olması gerekir, aksi takdirde dava açılmaz. Ancak şikayete bağlı olmayan suçlarda mağdurun isteği önemli değildir ve savcılık, toplum düzenini koruma adına dava açmak zorundadır.

Bu nedenle suçun niteliğini iyi bilmek, sürecin nasıl ilerleyeceğini anlamak açısından önemlidir. Eğer bir suçla ilgili şikayet hakkınız olup olmadığını veya kamu davası açılıp açılmayacağını öğrenmek istiyorsanız, deneyimli bir ceza avukatından hukuki destek almanız önerilir.